آزادسازی زندانیان و پیشرفت حقوق شهروندی در سه‌ماهه دوم ۱۴۰۴

باشگاه خبرنگاران جوان – خلاصه‌ای از مهم‌ترین اقدام‌های قابل‌توجه در جمهوری اسلامی ایران در حوزه حقوق بشر و شهروندی (سه‌ماهه دوم سال ۱۴۰۴) به زبان فارسی و انگلیسی از سوی ستاد حقوق بشر منتشر شد.

بر اساس این گزارش، پرونده‌های اخذ رضایت از اولیای دم و عدم اجرای مجازات قصاص برای ۸۶ نفر از محکومین به قصاص در سراسر کشور در سه ماهه دوم سال ۱۴۰۴ منجر به صلح و سازش شد و ۳۵۹۵۰۰ (معادل ۴۳/۷۷ درصد) از پرونده‌های مختومه قابل صلح در شعب حل اختلاف سراسر کشور (۶۵۱۴ شعبه) به نتیجه رسید. در این راستا، ۵۴۹۹ نفر از زندانیان آزاد شدند و از ورود ۶۳۳ نفر به زندان در نتیجه ایجاد صلح و سازش با تلاش شعب شورای حل اختلاف مستقر در زندان و صلح یاران سراسر کشور جلوگیری به عمل آمد.

همچنین ۲۹۹۹ زندانی جرایم غیرعمد از زندان‌های سراسر کشور با کمک ستاد دیه و خیرین با پرداخت بیش از ۲۰،۰۰۰ میلیارد ریال آزاد شدند.

مرخصی و آزادی با استفاده از نهاد‌های ارفاقی

موافقت با عفو معیاری به مناسبت میلاد پیامبر اعظم (ص) در سال جاری موجبات آزادی و تخفیف مجازات تعداد زیادی از محکومین در سراسر کشور را فراهم آورد. بر این اساس تاکنون بیش از ۶۰ هزار نفر در سراسر کشور مشمول عفو معیاری شده‌اند که ۸ هزار نفر از این تعداد به طور کامل از زندان آزاد شدند، و باقی افراد یا تخفیف مجازات گرفته‌اند یا به تدریج آزاد خواهند شد. به دلیل گستردگی عفو معیاری آمار قطعی تعداد معفوفین در دسترس نیست و طی زمان افزایش خواهد یافت.

بر اساس ماده ۹۶ قانون مجازات اسلامی، عفو می‌تواند به دو صورت کلی و موردی اعمال شود. در عفو معیاری، برخلاف عفو موردی که به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و تأیید مقام رهبری انجام می‌گیرد، معیار‌هایی عمومی برای بخشودگی در نظر گرفته می‌شود؛ به گونه‌ای که تمام محکومانی که شرایط مقرر در بخشنامه را دارند، از آن بهره‌مند می‌شوند. این شرایط شامل نوع جرم، میزان محکومیت، سابقه کیفری و رفتار محکوم در دوران تحمل حبس خواهد بود. آمار آزادی زندانیان با استفاده از نهاد‌های ارفاقی در سه ماه دوم سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

آزادی ۲۶۷۶۱ زندانی در سراسر کشور با استفاده از ارفاقات قانونی و تسهیلات قضائی.

صدور بیش از ۲۶۱۱۴ مورد مجازات‌های جایگزین حبس توسط قضات سراسر کشور.

بهره‌مندی ۱۴۳۵۶۸ نفر از زندانیان در سراسر کشور از بیش از ۳۱۰۹۷۹ مورد مرخصی.

آزادی ۶۰۴۰ نفر از زندانیان واجد شرایط سراسر کشور با استفاده از پابند الکترونیکی.

بازدید از زندان‌ها و نظارت بر حقوق زندانیان و مراجعان دستگاه قضائی و تسهیل دادرسی الکترونیک

گزارش آماری از بازدید از زندان‌ها و نظارت بر حقوق زندانیان و مراجعان دستگاه قضائی به شرح زیر است:

انجام ملاقات و بررسی درخواست‌های ۷۰۰۴۴۷ نفر از مراجعان به دادگستری‌های سراسر کشور توسط رؤسای کل دادگستری‌ها، دادستان‌ها و سایر مقامات قضائی و صدور دستورات لازم در این خصوص.

رسیدگی به ۵۵۴ مورد از درخواست‌های مردمی توسط قضات و مسئولان قضائی سراسر کشور با برپایی میز‌های خدمت در مساجد، مصلی‌ها و ….

رسیدگی به ۲۱۱۵ مورد از درخواست‌های مردمی در جریان سفر‌های استانی ریاست محترم قوه و سایر مقامات قضائی به استان‌های خراسان شمالی، خوزستان و گلستان و ۲۱۸ مورد دیگر در سفر معاون اول به شهرستان دماوند.

مشاوره و پاسخگویی به درخواست‌های ۸۳۷۱ نفر از مراجعان حضوری به اداره کل ارتباطات مردمی قوه قضائیه و ملاقات و رسیدگی به درخواست‌های ۴۷۲۴ نفر از آنان توسط مسئولان عالی قضائی.

پاسخگویی به ۱۲۰۲۱ مورد از درخواست‌های ثبت شده در سامانه ارتباطات مردمی عدلیه (سامع).

انجام بیش از ۲۷۹۷۷ مورد بازدید از زندان‌ها توسط قضات و ملاقات با ۱۱۱۳۷۸ نفر از زندانیان توسط آنان در سراسر کشور و در نتیجه، صدور دستور اعطای مرخصی برای بیش از ۴۶۴۶۰ نفر، دستور آزادی بیش از ۲۱۷۱۶ نفر، موافقت با بیش از ۹۱۴۸ مورد درخواست اشتغال و موافقت با اعمال ارفاقات قانونی برای بیش از ۲۵۴۷۲ نفر از زندانیان.

برگزاری بیش از ۸۸۵۲۰ فقره دادرسی الکترونیک برای زندانیان در محاکم حقوقی و قضائی سراسر کشور.

اخذ ۱۲۱۳۳۸۴ نوبت توسط مراجعان به صورت الکترونیکی و غیرحضوری و با مراجعه به سامانه نوبت‌دهی الکترونیکی جهت مراجعه به شعب و واحد‌های متمرکز اجرای احکام.

صدور ۸۰۶۰۳۸ فقره گواهی عدم سوء‌پیشینه برای متقاضیان به صورت غیرحضوری و با مراجعه به سامانه ثبت درخواست گواهی عدم سو پیشینه.

آموزش، حرفه آموزی و اشتغال زندانیان و حمایت از خانواده آنان

برگزاری دوره‌های آموزشی اشتغال و حرفه آموزی برای بیش از ۳۱۳۵۷ نفر از زندانیان در سه ماهه دوم ۱۴۰۴، پوشش بیش از ۴۱۱۱۲ خانواده زندانیان توسط انجمن‌های حمایت از زندانیان در سراسر کشور و ارائه خدمات حمایتی، درمانی و آموزشی به آنان و اشتغال بیش از ۷۰۲۸۹ نفر از زندانیان و پرداخت دستمزد ماهیانه به آنان، از دیگر اقدامات قابل توجه قضائی در حوزه حقوق بشر و شهروندی است که در این گزارش به آن پرداخته شده است.

اهمّ اقدامات قابل توجه در حوزه غیرقضایی

کمک دانش‌بنیان‌ها به تصفیه فاضلاب برای استفاده کود کشاورزی، حمایت ۶۰ میلیارد تومانی شهرداری تهران از تولیدات زنان سرپرست خانوار و مشاغل خانگی، فعّالیّت ۱۴ بخشدار زن و ۲۳ زن در جایگاه مدیریتی در استان تهران در دولت چهاردهم، حضور ۶۴ درصدی دختران در کنکور ۱۴۰۴، سکونت موقتی خسارت‌دیدگان جنگ در بیش از ۷ هتل، آغاز پویش ملی «توانا» برای حمایت از جانبازان جنگ ۱۲ روزه، استقرار کارشناسان سلامت روان در هتل‌های محل استقرار آسیب‌دیدگان جنگ، اتمام ۹۷ درصد مرمت ساختمان‌های خسارت‌دیده جزئی، الحاق ایران به معاهده ثبت بین‌المللی اختراعات، افتتاح حدود ۳۰۰۰ فضای ورزشی در سال جاری، رفع مشکل ضمانت تسهیلات برای بانوان، افزایش تاکسی‌رانان زن در تهران، فعّالیّت ۳۲ پایگاه اورژانس بانوان در کشور، اجرای ۱۳ طرح ملی برای توانمندسازی زنان، دختران و خانواده‌ها، موفقیّت ۶۵ درصدی اورژانس اجتماعی در مداخلات اقدام به خودکشی در تهران، ضرب‌الاجل ۲ ماهه به ایستگاه‌ها و قطار‌ها برای ارائه خدمات به معلولان، آماده‌سازی ناوگان ویژه جانبازان و معلولان برای سال تحصیلی جدید، سرویس رایگان مدرسه دانش آموزان استثنایی، رایگان شدن حمل و نقل شهری در سبزوار برای افراد دارای معلولیت شدید و برنامه هلال‌احمر برای توزیع دارو‌های تک‌نسخه‌ای درب خانه بیماران، از دیگر اقدام‌های قابل‌توجه جمهوری اسلامی ایران در حوزه حقوق بشر و شهروندی در سه‌ماهه دوم سال ۱۴۰۴ است.